Magiczne właściwości czekolady, dieta bogata w kakao dawniej

Kakao, pochodzi z ziarna kakaowego z rośliny Theobroma cacao, rosnącej w równikowych lasach Ameryki Północnej i Południowej.

Przez wieki stosowanie kakao rozwinęło się w kierunku tego, co obecnie znamy, jako czekolada (przetworzone ziarna kakaowca w postaci stałej lub płynnej, zawierającej różne ilości miazgi kakaowej, masła kakaowego, cukru i mleka), kakao zaczęto uprawiać również w rejonach równikowych Afryki i Azji.

Historycznie kakao było postrzegane jako magiczne, a nawet mistyczne. Odgrywało ważną rolę we wczesnych kulturach mezoamerykańskich i miało wiele zastosowań 1 2. Czekoladowe monety nie byłyby w tamtych czasach przekąską dla dzieci, ale walutą. Walutą bardzo cenną, bo ziarna kakaowca były również stosowane, jako leki.

Chociaż dzisiaj czekolada jest często postrzegana jako żywność o minimalnej wartości odżywczej, od połowy XVII wieku do XX wieku Europejczycy chwalili dietę bogatą w kakao i jego zdrowotne właściwości. Wierzono, że czekolada „regeneruje wątrobę, wspomaga trawienie i czyni człowieka szczęśliwym i silnym”. Dodatkowe zastosowania czekolady obejmowały stymulowanie nerek i leczenie niedokrwistości, gruźlicy czy gorączki 3.

 

Czy czekolada ma właściwości lecznicze i zdrowotne? Co mówią badania naukowe?

Powinniśmy skupić się na współczesnych badaniach i zobaczyć, czy ziarna kakaowca posiadają właściwości zdrowotne i lecznicze.

Liczne badania potwierdzają koncepcję, że regularne spożywanie pokarmów i napojów bogatych flawonoidy wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych 4

Badania pokazują, że w zależności od metod stosowanych w produkcji, kakao w proszku może zawierać aż 10% flawonoidów, niektóre badania szacują ich zawartość nawet na 12-20% 5 6.

Ziarna kakaowca są szczególnie bogate w jeden z flawonoidów, flawan-3-ol. Produkty czekoladowe zawierają większe stężenie flawan-3-olu w przeliczeniu na masę, niż w większości produktów roślinnych i napojów zawierających flawan-3-ol 7 89.

 

Czekolada obniża ciśnienie i pomaga walczyć z cukrzycą typu 2

Zawarte w czekoladzie flawonole mogą stymulować śródbłonek, wyściółkę tętnic do wytwarzania tlenku azotu (NO) 10. Jedną z funkcji tlenku azotu jest wysyłanie sygnałów do tętnic w celu rozluźnienia, dzięki temu krew przepływa łatwiej, a tym samym obniża się ciśnienie krwi.

Z innych badań wynika, że dostępność NO prawdopodobnie odgrywa rolę w inicjowaniu odpowiedzi komórkowej na insulinę. Zdolność ekstraktu kakaowego do zwiększenia biodostępności NO oraz możliwy związek między spożyciem ciemnej czekolady, a opornością na insulinę, doprowadziły do zainteresowania naukowców tym produktem 11.

Jedno z badań prowadzono przez rok u pacjentów z cukrzycą typu 2, po menopauzie. Codzienne spożywanie ciemnej czekolady przez uczestników eksperymentu miało pozytywny wpływ na sztywność tętnic 12. W badaniu do którego przydzielono zdrowych uczestników, którzy spożywali kakao pięć razy dziennie (w każdym tygodniu kakao zawierało różne dawki flawonoli), spożycie kakao poprawiło sztywność tętnic 13 14. Wyniki tych badań sugerują, że kakao może spowalniać postępowanie cukrzycy typu 2 i łagodzenia insulinooporności.

 

Badania ludności Kuna, spożywające duże ilości kakao

Ciekawe badania przeprowadzono na ludności zbieracko-łowieckiej Kuna w Panamie. Badacze zainteresowali się tą grupą, ponieważ u ludności tej stwierdzono znacznie niższą zachorowalność na choroby układu krążenia i niższą śmiertelność z powodu raka, w porównaniu do populacji USA.

U ludzi Kuna, mieszkających na Wyspie Aligandi zaobserwowano wyższe spożycie napojów zawierających kakao. Wraz z rozwojem i postępem globalizacji w coraz większym stopniu przedstawiciele tej grupy migrowali do obszarów miejskich i przyjęli bardziej zachodnią dietę, co wiązało się z późniejszym wzrostem chorób układu krążenia, cukrzycy i raka 15.

W grupie chorych na nadciśnienie, wybranej spośród mieszkającej w mieście części ludności Kuna podawano ciemną czekoladę o dużej zawartości flawonoidów przez 15 dni, co spowodowało poprawę funkcji śródbłonka tętnic i zwiększoną wrażliwością na insulinę 16. Wyniki te zostały powtórzone u osób zdrowych, jak również u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym z upośledzoną tolerancją glukozy 17. Osoby z nadciśnieniem tętniczym i nietolerancją glukozy otrzymywały testy tolerancji glukozy po 15 dniach codziennego spożywania bogatej w flawonoidy czekolady gorzkiej lub białej czekolady 18. Ciemna czekolada zwiększyła funkcję komórek β znajdujących się w trzustce i poprawia wrażliwość na insulinę, w porównaniu z białą czekoladą.

 

Podsumowanie

Podsumowując, wiele badań pokazuje, że nasi przodkowie mieli racje i ciemna czekolada o dużej zawartości masy kakaowej ma właściwości zdrowotne. Jej spożywanie może przyczynić się do obniżenia ciśnienia i zahamowania rozwoju zaburzenia metabolicznego jakim jest cukrzyca typu 2. Należy jednak pamiętać, że czekolada jest kaloryczna i należy ją spożywać z umiarem. Doskonale sprawdzi się, jako przekąska, czy dodatek do deseru.

  1. Dillinger TL, Barriga P, Escarcega S, et al. Food of the gods: cure for humanity? A cultural history of the medicinal and ritual use of chocolate. J Nutr. 2000;130:2057S–7072S. ↩
  2. Seligson FH, Krummel DA, Apgar JL. Patterns of chocolate consumption. Am J Clin Nutr. 1994;60:1060S–1064S. ↩
  3. Seligson FH, Krummel DA, Apgar JL. Patterns of chocolate consumption. Am J Clin Nutr. 1994;60:1060S–1064S. ↩
  4. Grassi, D., Desideri, G., Croce, G., Tiberti, S. et al., Flavonoids, vascular function and cardiovascular protection. Curr. Pharm. Des. 2009, 15, 1072–1084. ↩
  5. Sydow K, Mondon CE, Cooke JP. Insulin resistance: potential role of the endogenous nitric oxide synthase inhibitor ADMA. Vasc Med. 2005;10(Suppl 1):S35–S43 ↩
  6. Gu, L., Kelm, M. A., Hammerstone, J. F., Beecher, G. et al., Concentrations of proanthocyanidins in common foods and estimations of normal consumption. J. Nutr. 2004, 134, 613–617. ↩
  7. Lecumberri, E., Mateos, R., Ramos, S., Alia, M. et al., Characterization of cocoa fiber and its effect on the antioxidant capacity of serum in rats. Nutr. Hosp. 2006, 21,622–628. ↩
  8. Hammerstone JF, Lazarus SA, Schmitz HH. Procyanidin content and variation in some commonly consumed foods. J Nutr. 2000;130:2086S2092S ↩
  9. Lazarus SA, Adamson GE, Hammerstone JF, Schmitz HH. High-performance liquid chromatography/mass spectrometry analysis of proanthocyanidins in foods and beverages. J Agric Food Chem. 1999;47:3693-3701 ↩
  10. Buijsse, B., Feskens, E. J., Kok, F. J., Kromhout, D. Cocoa intake, blood pressure, and cardiovascular mortality: the Zutphen Elderly Study. Arch. Intern. Med. 2006, 166, 411– 417. ↩
  11. Kim JA, Montagnani M, Koh KK, et al. Reciprocal relationships between insulin resistance and endothelial dysfunction: molecular and pathophysiological mechanisms. Circulation. 2006;113:1888–1904. ↩
  12. Curtis PJ, Sampson M, Potter J, et al. Chronic ingestion of flavan-3-ols and isoflavones improves insulin sensitivity and lipoprotein status and attenuates estimated 10-year CVD risk in medicated postmenopausal women with type 2 diabetes: a 1-year, double-blind, randomized, controlled trial. Diabetes Care. 2012;35:226–232. ↩
  13. Curtis PJ, Sampson M, Potter J, et al. Chronic ingestion of flavan-3-ols and isoflavones improves insulin sensitivity and lipoprotein status and attenuates estimated 10-year CVD risk in medicated postmenopausal women with type 2 diabetes: a 1-year, double-blind, randomized, controlled trial. Diabetes Care. 2012;35:226–232. ↩
  14. Grassi D, Desideri G, Necozione S, et al. Cocoa consumption dose-dependently improves flow-mediate dilation and arterial stiffness decreasing blood pressure in healthy individuals. J Hypertens. 2015;33:294–303. DOI:10.1097/HJH.0000000000000412 ↩
  15. McCullough ML, Chevaux K, Jackson L, et al. Hypertension, the Kuna, and the epidemiology of flavanols. J Cardiovasc Pharmacol. 2006;47:S103–S109 ↩
  16. Hollenberg NK, Fisher ND, McCullough ML. Flavanols, the Kuna, cocoa consumption, and nitricoxide. J Am Soc Hypertens. 2009;3:105–112. ↩
  17. Grassi D, Desideri G, Necozione S, et al. Blood pressure is reduced and insulin sensitivity increased in glucose-intolerant, hypertensive subjects after 15 days of consuming high-polyphenol dark chocolate. J Nutr. 2008;138:1671–1676 ↩
  18. Grassi D, Desideri G, Necozione S, et al. Blood pressure is reduced and insulin sensitivity increased in glucose-intolerant, hypertensive subjects after 15 days of consuming high-polyphenol dark chocolate. J Nutr. 2008;138:1671–1676 ↩